Surinaams: busikati of blakatigrikati
Nederlands: jaguaroundi
Wetenschappelijke naam: Puma yagouaroundi
De naam van deze kat is misleidend, want hij heeft niets uitstaande met de jaguar. De jaguaroundi is een kleine kat met een langgerekt lichaam. De kop is smal, met kleine oorschelpen. De gemiddelde lengte is ongeveer 100 cm, waarvan één derde voor de staart.
De kleur is opmerkelijk variabel: er zijn zwarte, bruine, grijze en grijsbruine jaguarondi’s en zijn niet gevlekt, zoals bij de andere kleine Surinaamse katten het geval is. Hun leefgebied is oeverbos in primaire en secundaire wouden. Jaguaroundi’s worden soms niet ver van huizen of dorpjes in het binnenland gezien. Ze kunnen tam worden; de Inca’s hielden jaguaroundi’s als huisdieren. Het zijn bodemdieren die ook goed kunnen zwemmen en in de buurt van water worden waargenomen. Klimmen doen ze alleen als ze er daartoe gedwongen worden. Ze zijn hoofdzakelijk actief tijdens de ochtend- en avonduren en begeven zich langs vaste paden.
De buit van de jacht bestaat vooral uit knaagdieren zoals agoeti’s, opossums en ratachtigen. Verder eten ze bodem bewonende vogels zoals de tinamoes. Ook hagedissen, kikkers en vissen staan op het menu. Ze kunnen grote schade aanrichten wanneer ze tot een kippenren door weten te dringen.
Ze leven het grootste deel van het jaar solitair en hebben alleen in de paartijd contact met elkaar. Na een draagtijd van ongeveer 70 dagen komen er meestal twee welpen ter wereld; soms zelfs vier op een beschutte plaats, bijvoorbeeld in een holle boomstam. In één worp kunnen alle 4 kleurvormen voorkomen. Na 3 jaar zijn de jonge dieren geslachtsrijp en leven gemiddeld 12 jaar.